انواع آتش

حریق گونه های مختلفی دارد و انواع آتش در شش گروه A , B , C , D , E , F تقسیم بندی می‌شوند. قبل از توضیح این شش دسته باید به شما یاد آوری کنیم که کپسول آتش نشانی مناسب برای هر نوع حریق، متفاوت می‌باشد. هر خاموش کننده ای برای استفاده خاصی تولید شده و در صورتی که این موضوع رعایت نشود، ممکن است منجر به مرگ شده و یا در بهترین حالت هیچ تاثیری روی حریق نداشته باشد.

معرفی انواع آتش سوزی

کلاس A (‌ مواد خشک )

مواد خشکی که پس از سوختن خاکستر تولید می‌کنند در این دسته قرار می‌گیرند. این مواد شامل چوب، پارچه، مبلمان، کاغذ، مقوا، لباس و لوازم منزل هستند. به این دلیل که خاکستر می‌تواند حرارت درون آتش را حفظ کند و احتمال بازگشت آتش در آن بالا می‌باشد. برای خاموش کردن این آتش ها معمولا از خاموش کننده های آب و گاز استفاده می‌شود. آب براحتی به داخل خاکستر نفوذ کرده و حرارت مواد را کاهش می‌دهد.

کلاس B (‌روغن ها )

انواع آتش هایی که در برگیرنده مایعات قابل اشتعال هستند در این گروه قرار می‌گیرند. این مایعات شامل نفت، دیزل، اتانول و بنزین می‌باشد. نکته مهمی که به هنگام وقوع این نوع حریق باید در نظر داشته باشید این است که خاموش کننده های آب به خوبی نمی‌توانند این نوع آتش را مهار کنند. به علت چگالی کمتر روغن ها و مایعات مشتعل شونده، باید از خاموش کننده های فوم برای چنین آتش سوزی هایی استفاده نمود.

فوم چگالی کمی داشته و براحتی بر روی سطح روغن قرار می‌گیرد. با قرار گرفتن فوم روی سطح شعله‌ور، امکان رسیدن اکسیژن به حریق کاهش یافته و در نتیجه آتش خاموش می‌شود. همچنین از این خاموش کننده ها می‌توان برای آتش های کلاس A نیز استفاده نمود.

کلاس C ( گازها )

آتش سوزی های کلاس C شامل تمامی گاز های می‌شود که قابل اشتعال و یا انفجار می‌باشند. این گاز ها می‌توانند گاز های طبیعی، LPG و یا هر گاز دیگری همچون پروپان، متان، بوتان و اتان باشند که در این دسته قرار می‌گیرند. کار با گاز خطرناک بوده و خطر آتش سوزی را افزایش می‌دهد.

کلاس D ( فلزات )

فلزات اغلب به عنوان یک ماده قابل احتراق در نظر گرفته نمی شوند، همچنین آنها رسانای خوبی هستند و به گسترش آتش کمک می کنند. آتش هایی است که در برگیرنده فلزات سوختنی همچون آلومینیوم، لیتیم، سدیم و منیزیم هستند. فراموش نکنید که آب به عنوان یک شتاب دهنده در آتش سوزی های کلاس D به حساب می آید. خاموش کننده پودری علاوه بر اینکه برای کلاس های A ,B ,C مناسب است، بهترین عملکرد را در خاموش کردن این حریق ها دارد. این نوع کپسول ها با تشکیل یک لایه پودر بر روی سطح فلز همچون پتو عایقی بین اکسیژن و ماده سوختنی ایجاد کرده و موجب خفگی آتش می‌شوند.

کلاس E ( الکتریسیته )

حریق هایی که به علت الکتریسیته بوجود می‌آیند جزو کلاس E آتش سوزی هستند. حرارت بالای سیم ها، خرابی بورد و اتصالی قطعات از جمله عوامل تشکیل دهنده این حریق ها هستند. در جنین شرایطی تنها باید از کپسول آتش نشانی گاز CO2 استفاده کرد. این خاموش کننده ها حاوی گاز کربن دی اکسید هستند. این خاموش کننده های رسانای برق نیستند و برای این حریق ها بسیار مناسب می‌باشند. فراموش نکنید که نباید از خاموش کننده فوم یا آب در چنین شرایطی استفاده کنید.

تصور کنید فردی از کپسول آتش نشانی آب و گاز برای خاموش کردن حریق کلاس E استفاده کند. در این صورت خاصیت رسانا بودن آب سبب می‌شود تا فرد دچار برق گرفتگی شده و علاوه بر این، آب با انتقال برق موجب افزایش شعله های آتش نیز می‌گردد. بخاطر داشته باشید که قبل از اطفاء حریق حتما همه تجهیزات برقی را خاموش کنید. همچنین توجه کنید که برخی از دستگاه ها می‌توانند تا چند دقیقه پس از خاموش شدن برق را در خود ذخیره کنند. البته می‌توانید از خاموش کننده های پودری برای این نوع از حریق ها نیز استفاده کنید.

کلاس F ( روغن خوراکی )

آتش های مواد خوراکی و روغنهای خوراکی در این دسته قرار می‌گیرند. روغنها و مواد خوراکی در برخورد با آب واکنش شدیدی نشان می‌دهند، آب براحتی در کنار روغن قرار گرفته و موجب گسترش آتش نیز خواهد شد و می‌تواند حتی شرایط را بدتر کند. استفاده از کف، کپسول آتش نشانی پودر و گاز و CO2 نیز توصیه نمی‌شود، این موارد همگی می‌توانند مانند آب موجب گسترش آتش شوند. بهترین اقدام برای خاموش کردن این دسته، استفاده از پتو یا کپسول های مواد شیمیایی مرطوب (Wet Chemical) است.

ویژگی های کپسول مناسب

کپسول آتش نشانی مناسب برای اطفاء حریق باید حداقل یکی از قابلیت های زیر را دارا باشد:

سردکنندگی

همانطور که می‌دانید مثلث آتش از سه ضلع حرارت، ماده سوختنی و اکسیژن تشکیل شده است. با سرد کردن می‌توان حرارت را کاهش داد و مانع از گسترش آتش شد. کپسول های آب و گاز این خاصیت را دارند، علاوه بر این خاموش کننده های کربن دی اکسید و کپسول هایی که دارای کارتریج CO2 هستند نیز هوای بسیار سردی تولید می‌کنند که حرارت را کاهش می‌دهد. این امر به علت تبدیل مایع فشار بالای داخل کارتریج یا محفظه، به گاز کربن دی اکسید می‌باشد.

خفه کنندگی

خفه کردن آتش به معنای حذف اکسیژن از مثلث آتش می‌باشد. برای این منظور می‌توان از کپسولهای CO2، شن، ماسه و فوم استفاده نمود. گاز کربن دی اکسید وزن سنگینی در مقابل اکسیژن داشته و با حرکت به سمت پایین، فضای اطراف ماده سوختنی را احاطه می‌کند و با آتش نمی‌سوزد.

برخی کپسولها نیز دارای کارتریج N2 یا نیتروژن هستند که خاصیت رقیق کنندگی را دارد. یعنی همانند CO2 آتش را خفه نمی‌کند، اما به علت وزن سنگینش با ترکیب شدن در هوا مقدار اکسیژن را در اطراف ماده سوختنی کاهش می‌دهد.

تاثیر بر واکنش زنجیره ای

این دسته شامل پودر های شیمیایی و خاصی می‌شود که با ورود به زنجیره آتش، از ادامه آتش سوزی جلوگیری می‌کنند. البته این پودر ها نباید در دمای بالا نگهداری شوند، در دمای بالاتر از 60 درجه امکان چسبندگی آنها وجود دارد. توجه داشته باشید که هرچه ذرات پودر ریز تر باشد ( بین 10 تا 72 میکرون ) اثر آن بهتر خواهد بود.